Türkçe, Türk Edebiyatı, Dil ve Anlatım Bilgileri

25 Ocak 2014 Cumartesi

Zamir ( Adıl )

ZAMİRLER

Zamirler, kendileri isim olmadıkları halde ismin
yerine geçerek isim gibi kullanılan sözcüklerdir.
Zamirler, varlıkların, kavramların adı yerine,
cümlede daha önce geçen bir adı karşılayacak bir şekilde
kullanılır.
Örneğin; "Çocukluğumda Ankara'da üç yıl kaldık;
ama daha sonra oraya hiç gitmedim" cümlesinde
"oraya" sözcüğü "Ankara" isminin yerine kullanılmıştır.
"Akşamki konsere Ayşe' yi de çağıralım, belki o
da gelir." cümlesinde "o" sözcüğü "Ayşe" isminin yerine kullanılmış olan bir zamirdir. 

NOT: Zamirler, isimlere gelen çekim eklerini alabilir. Tekil veya çoğul olarak kullanılabilir. 

Zamirler dört grupta incelenir: 

1) Kişi zamirleri 
2) İşaret zamirleri
3) Belgisiz zamirler
4) Soru zamirleri  

1. Kişi (Şahıs) Zamirleri 

• İnsan adlarının yerine kullanılan zamirlere kişi zamiri
denir. Eylemi gerçekleştiren altı şahıs, bunların
adları yerine kullanılan altı şahıs zamiri vardır: 

1. tekil kişi zamiri: ben
2. tekil kişi zamiri: sen
3. tekil kişi zamiri: o
1. çoğul kişi zamiri: biz
2. çoğul kişi zamiri: siz
3. çoğul kişi zamiri: onlar 

• Dönüşlülük Zamiri denen "kendi" sözcüğü iyelik
eki alarak kişi zamirlerinin yerine kullanılan bir
zamirdir.

Kendim yaptım.
Kendin aradın.
Kendisi istemedi.
Kendimiz çözümleriz.
Kendiniz karar verin.
Kendileri bu sonucu hazırladı. 

"Kendi" zamiri kişi zamirleri yerine kullanılmasının
dışında zamirlerin anlamını güçlendirmek (pekiştirmek)
için diğer kişi zamirleriyle birlikte kullanılabilir. 

Sen kendin söyle.
O kendisi gitsin.
Yemeği ben kendim yaptım. 

NOT: Kişi zamirleri isimlerin aldığı çekim eklerini
alarak (iyelik eki dışında) ismin bütün
görevlerini üstlenebilir. Tamlamalarda tamlayan
olabilir.
"ben" ve "sen" kişi zamirleri yönelme
durum eki aldığında ünlü değişimine uğrayarak
"bana" ve "sana" şekline dönüşür. 

2. İşaret Zamirleri 

Varlıkları, kavramları gösterme yoluyla karşılayan,
onların adı yerine kullanılmış zamirlerdir:
Bu, şu, o; bunlar, şunlar, onlar; ora, bura, şura;
öteki, beriki, böylesi, öylesi, öbürü, diğeri… 

Bunu alıp oraya koyar misin?
Ötekileri daha çok beğenmiştim.
Her gün oradan gelmek zor olmuyor mu?
Böylesine güven olmaz.
Bunları ona da söyledin mi?
Onu koltuğun yanına koyalım. 

DİKKAT EDELİM: "o" ve "onlar" sözcükleri hem kişi zamiri
hem işaret zamiri olarak kullanılabilir. Bu
sözcükler insan adı yerine kullanılırsa kişi
zamiri, bir varlığın, kavramın adı yerine kullanılırsa
işaret zamiridir.
Onu buzdolabına koydum.
işaret zamiri
Onun olanlardan haberi var mı? 
kişi zamiri                                                 

DİKKAT EDELİM 2: "Bu, o, diğer, öyle" gibi bazı sözcükler
işaret sıfatı veya zamiri olarak kullanılabilir.
Bu sözcükler isimden önce geldiğinde sıfat,
çekim eki aldığında ise işaret zamiridir.

Öyle insanlara güvenme.
işaret sıfatı
Öylelerine güvenme.
işaret zamiri
Bu sorular zor.
işaret sıfatı
Bunlar zor.
işaret zamiri 

“Bu, şu, o” çekim eki almadan da zamir görevinde
kullanılabilir.
 "Bu taşındır." diyerek Kabe' yi diksem başına. (Mehmet Akif Ersoy)  

3. Belgisiz Zamirler 

Hangi varlığın adı yerine kullanıldıkları açıkça belli
olmayan zamirlerdir:
biri, birçoğu, birkaçı, hepsi, herkes, bazıları, her
biri, çoğu, birtakımı, başkası, kimi, kimileri, hiçbiri,
herhangi biri, hepiniz, öteki, falan, filan, şey… 

Bazıları bu sınava girmedi.
Birkaçı gelip seni sordu.
Yarın hepinizi yemeğe bekliyorum.
Herkes bu konuda beni destekledi. 

DİKKAT EDELİM: Belgisiz sıfatlar tek başlarına kullanıldıklarında veya çekim ekleri aldığında belgisiz
zamir olur. 

Birçok insan umutla bekliyor.
belgisiz sıfat
Birçoğu umutla bekliyor.
belgisiz zamir
Hiçbir soruyu yapamamış.
belgisiz sıfat
Sorulardan hiçbirini yapamamış.
                   belgisiz zamir 

4. Soru Zamirleri 

İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlere soru
zamiri denir.
Asıl soru zamiri "kim" ve "ne" sözcükleri ile bunların
ek almış biçimleridir: kimi, neyi, kime, nereye,
nereden…

Bu iş için kimi aramalıyım?
Haberi sana kim verdi?
Ona ne söylemeliyim?

Hangi ve kaç gibi soru sıfatları çekim eki aldığında
soru zamiri olur.
Gelmesine kaç gün kalmış?
               Soru sıfatı
Bugün derse kaçı gelmedi?
                  Soru zamiri
Hangi okula gidiyormuş?
Soru sıfatı
Hangisiydi seninle konuşan?
Soru zamiri              

Bir soru cümlesinde soruyu cevapladığımızda
soru sözcüğünün yerine sıfat
geliyorsa soru sıfatı, zamir veya isim geliyorsa
soru zamiri kullanılmıştır. 

Örneğin,
    Bugün hangisi gelmedi?
    Bugün o gelmedi.
( Soru cümlesinin cevabı zamir olduğu
için soru zamiri kullanılmıştır. )
    Hangi öğrenci gelmedi?
    O öğrenci gelmedi.
( Soru sözcüğünün yerine sıfat geldiği için soru sıfatı kullanılmıştır. )

Ek halinde zamirler için buraya bakınız.

Zamirde Yapı için buraya bakınız.
Share:

0 yorum:

Yasal Uyarı

Bu blogta yer alan içerikler -aksi belirtilmediği takdirde- üzerindeki 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu altında düzenlenen tüm maddi ve manevi haklar eser sahibi olan Özge Şen'e aittir. Söz konusu içerikler eser sahibinin izni olmadan kopyalanamaz, çoğaltılamaz, işlenemez, değiştirilemez veya başka internet sitelerinde ya da basılı veya görsel yayın yapan diğer mecralarda yayınlanamaz.

Copyright ©

Translate

Recent Posts

Definition List

Pages

Theme Support

MyFreeCopyright.com Registered & Protected