Türkçe, Türk Edebiyatı, Dil ve Anlatım Bilgileri

23 Aralık 2014 Salı

ANLATIMA HAZIRLIK

Duygu ve düşüncelerin, gözlem ve izlenimlerin
değişik yollarla ortaya konulmasına anlatım
denir.

Yapılacak her iş, bir hazırlık süreci gerektirir. Hazırlıksız
olarak yapılan işlerde başarılı olmamız mümkün
değildir.

Yazılı veya sözlü her anlatımda bir hazırlık aşaması
olmalıdır.

Anlatıma hazırlık aşaması:

– Bilgi toplama,
– Bilgileri deneyimlerle zenginleştirme,
– Düşünceleri gruplandırma,
– Yazılacak yazının veya yapılacak konuşmanın
   amacını belirlemektir.

Bilgi toplamak için başlıca yollar:

– Okuma ve araştırma,
– Dinleme,
– Gözlem yapma,
– Not alma,
– Özet çıkarma,
– Alıntı yapma,

olarak sıralanabilir.

Ayrıca neyi, niçin ve nasıl anlatacağımızı kafamızda
belirlememiz tutarlı bir yazı ve konuşma oluşturmamız
için etkili olacaktır.

Bir yazıyı yazarken yazacağımız konuda hazırlıklı olmamız,
daha başarılı olmamızı sağlayacaktır. Hazırlık yapılmadan
yazılan bir yazı, konuyu iyi yansıtamayacak ve yetersiz
kalacaktır.


OKUMA

Okumak, bir konuda bilgi edinmek için en önemli
yoldur. Okuyarak bir konunun ayrıntılarını ve farklı
yönlerini öğreniriz. Okumayı, okuyucunun amacına
göre:

– Seçmeksizin okuma (gelişigüzel, amaçsız
okuma),
– Zevki geliştirmek için okuma (seçici okuma),
– Araştırma amacıyla okuma,
olarak gruplandırabiliriz.

Bir konuda bilgi sahibi olmak için araştırma
amaçlı okumaya başvurulur.

Yazacağımız konu hakkında araştırma yapma
ve kitap, dergi, ansiklopedi, gazete veya internet
gibi değişik kaynaklara başvurma yazma amacımıza
uygun bir metin oluşturabilmek için gereklidir.


DİNLEME

Dinleme de bilgi toplama yollarındandır. İnsan,
dinleyerek de birçok bilgiye sahip olabilir.


GÖZLEM YAPMA

Gözlem, bir şeyi diğerlerinden ayıran yanları fark edebilmek
için onu planlı olarak incelemeye denir.

Yazıda aktaracaklarımızı sadece
kitaplardan okuyarak öğrenemeyiz. Gözlem, okuyarak
edinemeyeceğimiz ayrıntıları fark etmemizi sağlar.

Gözlemden her türlü yazıyı yazarken yararlanabiliriz.
Ancak özellikle edebi türlerde, öyküleme ve betimleme
yapılırken gözleme başvurulduðu söylenebilir.

Örneğin, bir varlığın görünümünü anlatmak istiyorsak
onu uzun süre incelemeli ve benzerlerinden ayıran
yönleri saptamalıyız. Ya da yazımızda değişik insan
tiplerini, karakter özelliklerini yansıtmak istiyorsak,
önce bu insanları gözlemlemeli, özelliklerini belirlemeliyiz.
Böylece daha başarılı bir yazı ortaya koyabiliriz.

İyi bir gözlem yapabilmek için görmekle bakmak
arasındaki ayrımı fark etmeliyiz.

UYARI
Görmek ve bakmak, birbirinden farklı
kavramlardır. Görmek, gözümüzle karşımızda
duran nesneyi algılamaktır. Bilinçli olarak
yapılan bir hareket değildir. Bakmak ise bakışı
bilinçli olarak bir şey üzerine yöneltmektir.

Gördüğümüz şeyleri bir süre sonra unuturuz. Bir
şeyin ayrıntılarını fark etmekse gözlemlemekle, yani
bakmayı öğrenmekle olur.


NOT ALMA

Bir şeyi hatırlamak için yazılan kısa yazılara not denir.

Not almak bilgilerin daha sonra hatırlanmasını
sağlar. Önemli bilgileri unutmamak için onları not almak
gerekir.

Not almak bir şeyi aynen yazmak değil, önemli
yönlerini kısaca yazmaktır.

Not alırken gereksiz ayrıntılara yer verilmemelidir.
Not; okunan, dinlenen veya görülenlerden alınabilir.


Okunanlardan Not Alma

Gazetede, kitapta, dergide ya da internette okunan
bir yazının önemli bölümlerinin yazılmasıdır. Okunan
metnin ana noktaları iyi belirlenmeli ve bunlar daha
sonra anlaşılacak biçimde not alınmalıdır. Yazının
iyice okunup anlaşılması not alma için önemlidir.
Anlamadan not almak mümkün değildir.

Not alınan bilgilerin nereden alındığı belirtilmelidir.


Dinlenenlerden Not Alma

İnsanın dinlediği her şeyi hatırlaması mümkün
değildir. Bu yüzden, dinlenen bilgiler kısa notlar halinde
yazılmalıdır. Not alan kişi, konuşmanın aynısını
yazmaya çalışmamalıdır.

Konuşmanın önemli yönlerini kısaltarak not almak,
konuşmanın anlaşılmasında da yardımcı olacaktır.

Not alırken, not alan kişi birtakım kısaltmalardan
yararlanabilir.

Görülenlerden Not Alma

Varlıkların ve olayların farklı yanlarını belirlemek
için gözleme başvururuz. Ancak gözlemlerimizi unutmadan
etkili bir şekilde anlatabilmek için incelediğimiz
veya gözlediğimiz şeyle ilgili kısa notlar almalıyız.

Not aldıktan sonra, aldığımız notlardan birbiriyle
ilgili olanları bir araya getirmeli, yazacağımız
yazıyla ilgilerini saptamalı ve yazma
amacımıza göre sıralamalıyız.


ALINTI YAPMA

Bir yazıya, birinin bir sözünden alınmış parçaya
alıntı (iktibas) denir. Bir konuyla ilgili yazarken o konuda
uzman kişilerin sözlerine yer vermek yazıda inandırıcılığı
artırır ve yazının daha etkili olmasını sağlar.

Alıntı yaparken, alınan sözün nereden alındığı
mutlaka belirtilmelidir.

Alıntı yapılan kaynaklar, dipnot ya da bibliyografi
yoluyla verilebilir.

Yazıdaki alıntıların kaynağı ile ilgili sayfa sonuna
konulan kaynak bilgisine dipnot,

Bir eserin hazırlanmasında yararlanılan kaynakların
konu sonunda alfabetik sırada verilmesine bibliyografya
(kaynakça) denir.

Yazıdaki alıntılarla ilgili kaynak göstermek, metni
inandırıcı yapar.

Dipnot şöyle gösterilir:

Yazıdaki alıntı bilginin yanına bir parantez içinde numara
verilir. Daha sonra sayfa sonunda bu numara karşısına
alıntı yapılan kaynakla ilgili açıklamalar yazılır.

Dipnot koymanın amaçları şunlardır:

→ Verilen bilgilerin doğruluğunu desteklemek
→ Aynı konuda araştırma yapmak isteyenlere
     kaynak göstermek
→ Yazının inandırıcı ve güvenilir olmasını sağlamak
→ Aktarılan bilginin yazarına hak ettiği değeri
     vermek

Dipnot nasıl verilir yazısı için buraya tıklayınız.


ÖZET ÇIKARMA

Özet çıkarma, “ayrıntıları atma sanatı” olarak
tanımlanabilir.

Özet, okunan bir yazının ana düşüncesi değişmeden
kısaltılarak yazılmasıdır.

Özetlenecek yazı, iyi anlaşılmalı ve anlatılmak istenen
düşünceye dikkat edilmelidir. Yazıda verilmek
istenen mesaj özette ortaya konmalıdır.

Bir yazının özeti, o yazıdaki anlamı ve anlatılanları
ana hatlarıyla yansıtır. Özet çıkaran kişi, buna dikkat
etmeli ve yazıyı kendi düşüncelerinden bağımsız
olarak ele almalıdır.

Özetleri okumak, okumadığımız kitaplar hakkında
fikir sahibi olmamızı sağlayacağından faydalıdır.


Toplanan Bilgileri Düzenleme

Yazı veya konuşma hazırlarken, yazacağımız veya
konuşacağımız konuda bilgi topladıktan sonra topladığımız
bilgiler, kişisel deneyimlere, hazırlanacak
metnin amacı ve hedef kitlesine göre düzenlenmelidir.

Başarılı bir düzenleme için:

– Deneyim ve araştırmalardan elde edilenler kısa
   kısa not edilmeli.

– Konular alt alta yazılmalı ve gruplandırılmalı

– Notlardan birbiriyle ilişkili olanlar bir araya getirilmeli.

– Düşünce, bulgu ve bilgiler sıralanmalı ve kümelendirilmeli;
   yazının iletisi ve amacıyla ilgileri
   bakımından değerlendirilerek belli bir sıraya
   konulmalıdır.

Toplanan bu düşünce, bilgi ve bulgular, ana düşünce
etrafında, belli bir plan dahilinde bir araya getirilmelidir.

Metinde anlatılacak düşünceler genelden özele
ya da özelden genele gidilerek bir araya getirilebilir.

Fakat belli bir ana düşünce etrafında birleşen düşünceler
arasında sebep-sonuç ilişkisi kurulmasına ve tutarlı
bir sıra izlemeye dikkat edilmelidir.

Eğer öyküleme türünde bir metin oluşturuyorsak
öykünün anlatılmasına nereden ve nasıl başlayacağımızı,
olayın hangi noktalarını anlatacağımızı, hangi
kısımlarını tekrar edip hangi kısımları okuyucuya bırakacağımızı
belirlemeli ve düşünmeliyiz.

Bir yazıyı oluştururken, her yazının kendi düzeni,
teması ve ifade biçimiyle kendi içinde anlamı olan organik
bir birlik olduğunu unutmamalı; bu ögelerin hepsini
göz önünde bulundurmalıyız.

Ayrıca, bir yazı veya konuşma hazırlarken tanınmış
yazarlara ait metinleri incelemek ve bu yazarları
örnek almak bize yarar sağlayacaktır.

Deneyim kazandıkça daha iyi işler yapacağımız
kesindir. Bir yazı veya konuşma hazırlarken deneyimimiz
ve kültürel birikimimiz bize oldukça önemli bir
katkı sağlayacaktır.

Anlatıma Hazırlık konusu ile ilgili çalışma kağıdı için buraya tıklayınız.

Anlatıma Hazırlık konusu test soruları için buraya tıklayınız.


Share:

0 yorum:

Yasal Uyarı

Bu blogta yer alan içerikler -aksi belirtilmediği takdirde- üzerindeki 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu altında düzenlenen tüm maddi ve manevi haklar eser sahibi olan Özge Şen'e aittir. Söz konusu içerikler eser sahibinin izni olmadan kopyalanamaz, çoğaltılamaz, işlenemez, değiştirilemez veya başka internet sitelerinde ya da basılı veya görsel yayın yapan diğer mecralarda yayınlanamaz.

Copyright ©

Translate

Recent Posts

Definition List

Pages

Theme Support

MyFreeCopyright.com Registered & Protected